9/7/13

TRUYỆN DỊCH MỘT TAI NẠN CHÌM TẦU

TRUYỆN DỊCH VĂN HỌC QUỐC TẾ:

MỘT TAI NẠN CHÌM TẦU

NGUYÊN TÁC TIẾNG PHÁP

LES GRANDS COEURS

( NHỮNG TRÁI TIM VĨ ĐẠI)

TÁC GIẢ: EDOMONDO DE AMICIS

NGƯỜI DỊCH: HUY THANH 


 photo HT-EMT3b_zps953ce740.jpg

1-LỜI NGƯỜI DỊCH:

 Cuốn truyện dài  "Les grands coeurs"  là quyển sách của nhà văn Ý Edomondo de Amicis, nguyên bản tiếng Ý là Cuore, bản dịch tiếng Anh là Heart a Children 's  gồm nhiều truyện ngắn góp lại. Đây là quyển sách viết về sự hy sinh cao thương của những con người, nhân vật trong cốt truyện  có tính giáo dục rất đặc sắc . Quyển sách cũng có thể coi là kim chỉ nam cho những bậc cha mẹ lấy đó để dạy dỗ cho con cháu mình. Những truyện ngắn trong cuốn sách nầy đều viết về những tấm lòng cao cả, hy sinh, giúp đỡ, lòng thương yêu nhân loại với nhau như: cha mẹ, anh chị em, bạn bè, thầy cô giáo, tổ quốc quê hương.


Một ngày thứ bảy cuối tuần, nhân chút rảnh rang để dọn dẹp ,sắp xếp lại tủ sách cá nhân như một thư viện nhỏ của mình, tôi bất chợt thấy lại cuốn Les Grands Coeurs  nguyên bản tiếng Pháp nằm cuối tủ , những trang giấy lâu năm đã ngã mầu uá vàng. Cuốn sách nầy là món quà ba tôi đã mua tặng cho tôi năm  vừa  đậu Tú Tài toàn phần ( Tốt nghiệp Trung Học Phổ Thông bây giờ ), ý của ông là muốn cho tôi trau dồi thêm tiếng Pháp ,đồng thời trau dồi thêm đạo đức làm người như nhân vật trong những cốt truyện E. D. AMICIS đã viết ( ba tôi là một giáo sư dạy tiếng Pháp).

Cuốn sách nầy cũng được rất nhiều người dịch ra tiếng Việt Nam như dich gia Hà Mai Anh dịch dưới tựa đề  " TÂM HỒN CAO THƯỢNG  ", nhà văn Hoàng Thiếu Sơn dịch với tựa đề  " NHỮNG TẤM LÒNG CAO CẢ ", còn tôi thì dịch sát nghĩa đen tiếng Pháp hơn,  với tựa đề  là " NHỮNG TRÁI TIM VĨ ĐẠI ".
Nhưng, dù dịch với bất cứ cái tựa nào, dịch bằng bất cứ lối hành văn nào, tất cả mong muốn của người dịch chỉ có mục đích là chuyển tải tới độc giả những nội dung cao đẹp của tình người, tình nước, trong  từng cốt truyện như ngạn ngữ Tây Phương đã nói " Con đường nào cũng dẫn đến La Mã "
   Nếu bản dịch có những sai sót, khiêm khuyết mong các dịch giả đàn anh lượng thứ và chân thành chỉ giáo. Rất trân trọng

2- MỘT TAI NẠN CHÌM TẦU

BẢN DỊCH TỪ NGUYÊN TÁC
TIẾNG PHÁP: HUY THANH


Vài năm trước đây  trong một buổi sáng tháng chạp, một chiếc tàu buồm rời cảng Livepool để sang đảo Malta, trên tầu có sáu mươi thuỷ thủ và hơn hai trăm hành khách. Thuyền trưởng, thuỷ thủ đoàn phần lớn là người nước Anh .Trong số hành khách cũng có nhiều người Ý là một số thương gia, linh mục và nhạc sĩ. Ở đầu tàu, trong số hành khách vé hạng chót "cá kèo" có một cậu bé người Ý khoảng mười hai tuổi, cậu không cao, nhưng trông rất khoẻ mạnh .Nhìn nét mặt nghiêm trang của cậu, người ta có thể đoán cậu là người ở đảo Sicile.
Cậu ngồi một mình trên những đống  " hằm bà lằn " tạp nhạp trên tầu, tay tựa vào một cái vali đựng quần áo cũ nhầu nát, dơ bẩn. Da cậu sậm mầu, tóc đen, quần rách vá nhiều chỗ. Cậu nhìn ra bể khơi  trầm ngâm với đôi mắt u buồn, cái buồn u ẩn của những người khổ sở vì thảm cảnh gia đình.
Tàu ra khơi được một lúc thì một  người thuỷ thủ Ý già , dắt một đứa bé gái nhỏ ra mũi tàu, lại gần chỗ cậu bé, ông ta cười nói to át tiếng sóng biển ào ào :
-Cháu Mario ơi ! chú mang đến cho cháu một người bạn đường đây nầy

Rồi người thuỷ thủ quày quả quay đi để làm nhiệm vụ khác bỏ cô bé đứng bỡ ngỡ trước người bạn mới .
Mario chỉ cho cô bé ngồi xuống chỗ đống dây thừng trên sàn tầu :
-Em định đi đến chỗ nào vậy ?.
 Cô bé trả lời hồn nhiên như quen thuộc từ lâu :
-Em đi về đảo Malta để thăm ba mẹ, em tên là Giulietta Phagiani.
Mario không hỏi gì nữa với người bạn mới . Một lúc sau cậu lấy bánh mì ,trái vải  khô ở valy ra. Cô bé cũng lấy hộp bánh biscuit ra, hai bên cùng chia nhau ăn rất vui vẻ .Người thủy thủ già lại đi ngang qua , thấy hai đứa trẻ cười nói vui vẻ , ông nói :
-Chà chà, vui qua nhỉ  ! Sắp được nhảy muá bây giờ

Gió bỗng thổi càng lúc càng mạnh hơn, con tàu lắc lư như kẻ say rượu trên đại dương. Nhưng hai anh em chưa từng biết say sóng là gì cả nên không thèm để ý tới.Cô bé cười hồn nhiên.Tuổi cô chắc cũng xấp xỉ với Mario nhưng có vẻ cao lớn hơn , mập hơn nặng hơn một chút. Da  cô cũng mầu sạm, một khăn mousoir đỏ quấn ngang tóc, hai tai đeo chiếc vòng bạc đong đưa lắc lư theo con tầu .
Hai đứa bé bình thản tâm sự về gia đình mình  .Cậu bé mồ côi cha mẹ. Cha cậu làm công nhân, vừa mới chết  ở Livepool được mười ngày. Ông lãnh sự Ý thấy cậu bơ vơ nên giúp đỡ , cho cậu về quê ở Palermô để tìm mấy người họ hàng nhờ giúp đỡ .
Cô bé thì năm trước có người cô quý tộc giầu có  đưa cô sang Luân Đôn, nhận làm con nuôi để bớt gánh nặng gia đình của cha mẹ ruột nhưng sau đó người cô lại bị tai nạn xe chết không để lại di chúc cho cô số tiền nào. Ông Lãnh sự Ý thấy hòan cảnh thương tâm cũng giúp đỡ để cô về nước. Ông bèn gởi hai đứa trẻ cho người thủy thủ già người Ý chăm sóc.
Cô bé tâm sự:
- Thế là em trở về, nghèo vẫn hoàn nghèo, gia đình ai cũng nghĩ là khi em về sẽ có số tiền lớn mà bà cô cho  Nhưng cần gì, miễn là ba mẹ còn thương yêu em, còn thấy em về được là mừng lắm rồi! Các em chắc cũng nhớ em lắm. Em là chị lớn của bốn đứa em còn nhỏ  anh a.
Cô quay về phía cậu bé hỏi:
-Thế anh cũng về nhờ bà con giúp đỡ gì chứ?
-Anh cũng mong thế nhưng không biết có ai chịu  không ?
-Thế những người bà con không thương anh hả ?
-Anh cũng không biết nữa .
Cô bé ngừng giây lâu, nói chậm rãi :
- Noel này em mười hai tuổi anh à .

Suốt ngày hôm đó,  hai anh em ngồi cạnh nói chuyện tâm sự, khi không còn gì để nói, cô bé đan cho Mario một đôi vớ mới. Cậu bé thì ngồi trầm tư nhìn ra mặt biển, sóng mỗi lúc một to dần
Thấm thoát mà trời đã xế chiều ,trong lúc Mario đang đứng tựa lan can tầu nhìn biển động thì một con sóng to hung dữ phủ chụp lên mạn tầu, vỗ nước mặn vào mắt cậu cay xé. Con tầu lắc lư, cậu mất thăng bằng té đập đầu vào ghế ngồi máu chảy ròng ròng.
Cô bé vội chạy đến, cô tháo khăn mousoir trên đầu chậm máu, băng vết thương cho Mario. Một giọt máu rơi xuống làm hoen chiếc áo vàng của cô đang mặc.Trong đôi mắt cay sè vi nước biển, Mario cũng kịp nhận ra đôi mắt Giulietta đang đẫm lệ như chia sẻ nỗi đau đớn cùng cậu.

Đến tối, Mario và Giulietta vừa xuống phòng ngủ thì cơn bão nổi lên, gió mạnh làm gãy cột buồm cuốn ba chiếc xuồng cứu nạn  treo ở hông tàu, bốn con bò trên boong rơi xuống đáy biển. Con tầu càng lúc càng lắc dữ dội.
Boong tầu lúc nầy rất hỗn lọan không thể diễn  tả được,tiếng kêu, tiếng gọi, tiếng cầu nguyện, tiếng khóc nghe rất não lòng. Nửa đêm về sáng ,gió càng mạnh, sóng càng to. Khi hừng sáng thì gió, sóng như điên cuồng gầm thét trên đại dương.

Sóng lại ào lên boong như muốn nuốt trọn  con tầu, nó quật ngã, cuốn sâu xuồng đáy đại dương tất cả những gì trở ngại trên đường đi. Nóc buồng máy bị tốc lên, nước tràn vào làm tắt ngấm các lò than máy, khói, bụi, tro, than, bay mù mịt, những người đốt lò phải bỏ chạy.
Con tầu chòng chành như chiếc lá khô giữa dòng cuồng phong, hứng chịu ngàn con sóng cao ập xuống như thác đổ.Ông thuyền trưởng vội hét to ra lệnh, tiếng ông chìm hẳn trong tiếng hỗn lọan của đại dương và con người:
- Mau  bơm nước ra, nhanh lên
Ông vừa đứt lời thì một cơn gió mạnh làm đứt hết dây buồm, bật tung các cửa buồng, lập tức nước biển ào ào tràn vào tầu.
Hành khách đều xanh mặt, gào khóc, nhiều phụ nữ ngất xỉu trên sàn tầu.  Người thuyền trưởng tiếp tục hét lên trong tuyệt vọng:
-Thả ngay hết xuồng cứu nạn còn lại xuống biển
Năm người thuỷ thủ bèn ngồi vào xuồng để có trọng lực rơi xuống mặt nước trước sức gió dữ dội .Khi xuồng vừa chạm mặt biển thì một con sóng ào tới nhấn chìm lỉm ! Hai thuỷ thủ chết đuối, ba người còn lại bơi giỏi, gối lên sóng mới níu được dây neo leo lên tàu.

Nước đã tràn vào gần đầy hầm tầu. Một thảm kịch thương tâm xảy ra trên boong tàu.Những người mẹ khóc tuyệt vọng,  ôm chặt con vào lòng trước cái chết trước mắt, bạn bè hôn nhau từ biệt, nhiều người nấp vào trong buồng để khỏi nhìn thấy tử thần đang lảng vảng quanh họ. " Đòang " một tiếng nổ vang lên,một hành khách tự sát bằng súng lục ngã lăn xuống cầu thang. Một số đông người nữa chen chúc vào nhau cầu nguyện.
Tiếng kêu khóc, cầu nguyện, gọi nhau ơi ới  trong gió gào nghe rất ghê rợn.
Mario và Giulietta hai đứa đều ôm hai cái cột buồm gẫy, hai trẻ nhìn nhau cũng rất tuyệt vọng
Sau đó, thì sóng đã dịu nhưng con tàu ngập nước cứ chìm dần, chìm dần, chỉ vài phút nữa là nó chìm sâu dưới  đáy biển. Ông thuyền trưởng lại ra lệnh.
-Thả xuồng cứu nạn cuối cùng xuống.
Xuồng cứu nạn cuối cùng với mười bốn thủy thủ và ba hành khách lại được thả xuống. Người thuyền trưởng vẫn đứng ở trên boong tầu đang ngập nước

Đám thủy thủ dùng hai tay làm loa kêu gọi:
-Thuyền trưởng ơi, xuống ngay với chúng tôi
Người thuyền trưởng lắc đầu:
-Không, ta phải chết trên cương vị thuyền trưởng của mình với tầu
Nhóm thuỷ thủ lại la to:
-Xin thuyền trưởng xuống ngay, may ra gặp tàu khác đến cứu thì ta thoát nạn.
Người thuyền trưởng lắc đầu, giọng đầy xúc động
-Ta ở lại, anh em đi bình an, cầu Chúa ban phước cho anh em

Nhóm thuỷ thủ lại nhìn lên đám hành khách trên tàu đang nhốn nháo. Một người bắc loa tay gọi to:
-Còn một chỗ cho một người đàn bà, ai xuống nào?
Một người đàn bà mặt tái xanh bước ra, người thuyền trưởng dìu bà bước qua lan can tầu ,nhưng khi nhìn thấy xuồng cứu nạn còn ở xa mép tầu quá, sóng nước đang chòng chành xuồng, bà không đủ cam đảm nhảy xuống nên sợ quá ngất xỉu lại trên boong tầu.
Thấy không có ai ra nữa, đám thuỷ thủ vội la to:
-Một đứa trẻ vậy, có đứa trẻ nào không?

Tiếng kêu chưa dứt, Mariô và Giulietta đều nhảy bổ ra mạn tàu như hai con thú dữ, chúng nó  tranh nhau kêu:
- Tôi nè
- Tôi nè
Đám thuỷ thủ lại nói vói lên:
-Đứa nào nhẹ, lùn thấp xuống thôi vì thuyền đã nặng lắm rồi.

Nghe thế, cô bé vừa kinh ngạc, vừa thất vọng, sững người nhìn Mario bằng đôi mắt của kẻ hấp hối, tuyệt vọng bởi vì cô vừa cao, vừa to người hơn Mario rất nhiều.
Mario  nhìn cô bé, cậu chợt trông thấy giọt máu đỏ ở vạt áo cô còn đó, nhớ lại cái cử chỉ trìu mến băng bó vết thương cho mình hôm qua và đôi mắt ươn ướt lệ của Guilietta nhìn mình như chia sẻ sự đau đớn.  Một ý định bất chợt thoảng qua như luồng chớp, từ một nhịp đập thôi thúc của trái tim lớn nhân hậu, cậu trả lời to:
-Cô này nhẹ, thấp hơn tôi, cho cô xuống
Rồi quay sang cô bé, cậu nói nhanh như một lời trăn trối:
- Em Giulietta ơi,ba mẹ em, các em của em đang chờ em ở quê nhà, còn anh thì chỉ có một mình không còn ai cả. Anh nhường chỗ cho em sống, hãy xuống nhanh đi.
Đám thuỷ thủ dưới thuyền lại kêu lên:
-Lẹ lên! Ném nó xuống đây!
Mario liền ôm ngang hông Giulietta lấy hết sức mình liệng cô xuống.
Cô bé chỉ kịp kêu lên một tiếng thì rơi ngay xuống biển. Một người thuỷ thủ nhanh tay kéo được cô mang lên xuồng, họ lập tức bơi đi thật nhanh.

Mario đứng trên mạn tàu nhìn chiếc xuồng cứu nạn càng ngày càng bơi xa con tầu đang chìm để tránh vùng nước xoáy. Mái tóc cậu bay phất phới trên vầng  trán cao ngạo, cậu sẵn sàng đón một cái chết với tất cả sự bình thản từ một lời kêu gọi của trái tim,  Dáng cậu đứng đường bệ, uy nghiêm như một người lớn, mà có lẽ còn hơn thế nữa. Cậu nghe thoáng như trong hơi gíó lời vĩnh biệt của Giulietta gởi tới mình.
Con thuyền cứu nạn xa dần, Giulietta ngoảnh lại nhìn hình ảnh Mario đang cùng chiếc tầu chìm dần. Cô khóc thổn thức gào lên thay một lời chào vĩnh biệt:
- Vĩnh biệt Mario ơi, vĩnh biệt anh
Chợt nhiên, dường như Giulietta nghe giọng Mario đáp lại lời cô trong gió:
-Vĩnh biệt em, Giulietta, vĩnh biệt em, em ở lại bình an

Chiếc xuồng đã đi xa khuất trong ngàn cơn sóng dữ. Giulietta không dám nhìn lại những giây phút cuối cùng  nên úp mặt vào lòng hai bàn tay thổn thức, nghẹn ngào. Khi cô bé ngẩng đầu lên, thì con tàu đã biến mất chìm dưới đáy đại dương, không để lại dấu vết gì trên mặt trùng dương sóng nước vô tình .

3-LỜI KẾT 

Thú thật, khi dịch truyện ngắn này, có những chỗ tôi phải ngừng gõ máy để tránh những xúc động bất chợt từ đoạn cuối, nhất là đoạn từ lúc hai đứa trẻ tranh nhau con đường sống theo bản ngã tự nhiên sinh tồn, khi biết rằng chỉ còn một chỗ duy nhất để thoát nạn. Rồi sau đó, Mario chợt thấy vết máu trên áo người bạn gái Giuietta  đã băng bó cho mình đêm hôm trước. Chợt một tiếng nói xa xôi, cao cả nào vọng lên từ trái tim  thôi thúc, Mario đã chấp nhận hy sinh, vì thấy giữa hai cảnh đời Guilietta là người đáng sống hơn mình. Phải chăng tình thương sẽ được đáp lại bằng tình thương như đúng lời Chúa phán dạy?

Những cảm nghĩ đó đầy dẫy tính nhân văn, nghĩa luân lý trong suốt trong gần tám mươi truyện ngắn của cuốn sách. Đó cũng là câu trả lời, khẳng định  giá trị văn học của nó, giúp nó vượt thời gian qua nhiều thế kỷ mà vẫn có địạ vị cao trong nền văn học quốc tế.

Mặt khác, khi dịch đến cảnh hỗn loạn của chiếc tầu đang chìm, cảnh mẹ con, vợ chồng, bạn bè vĩnh biệt nhau lòng tôi lại se thắt nhớ lại thực sự trong cuộc đời cũng có những thảm cảnh như  vụ chìm  tầu du lịch" Dìn Ký ",  vụ chìm tầu du lịch "Titanic", phải chăng có những lúc đời trong truyện và truyện cũng có trong đời?

HUY THANH